Het aantal eerste uitgiftes van Efudix-crème in de apotheek neemt toe. Deze crème met het cytostaticum 5-fluorouracil wordt voorgeschreven bij actinische keratose om te voorkomen dat de plekjes zich ontwikkelen tot plaveiselcelcarcinoom. Onderzoek van AMP in de apotheek laat zien dat het bespreken van de veiligheidsrisico’s van deze crème beter kan.

Actinische keratose wordt beschouwd als één van de langetermijneffecten van UV-straling en wordt veelal gezien als voorstadium van plaveiselcelcarcinoom. Sinds 2018 het aantal eerste uitgiftes van Efudix met bijna de helft toegenomen. In 2022 werd de crème per apotheek gemiddeld aan veertig patiënten voor de eerste keer verstrekt. 

De meeste huidproducten veroorzaken geen systemische bijwerkingen en brengen weinig risico’s met zich mee. Voor Efudix crème ligt dat anders. Op grond van het werkingsmechanisme wordt er  van uitgegaan dat 5-fluorouracil teratogeen is. Vrouwen die de crème gebruiken mogen daarom niet zwanger worden en mannen mogen geen kinderen verwekken. Tijdens zwangerschap of borstvoeding moet blootstelling worden voorkomen, ook op de huid. Maatregelen om zwangerschap te voorkomen, worden aanbevolen bij vrouwen tijdens en tot zeven maanden na de behandeling en bij mannen tot vier maanden na de behandeling. Afgezien van de standaard waarschuwing om de het middel buiten bereik en zicht van kinderen te houden, zijn de risico’s aan de verpakking niet af te zien. De tube ziet er ongevaarlijk uit, heeft een simpele draaidop en kan eenvoudig worden verwisseld met andere tubes. Er zijn regelmatig meldingen van gevallen waarin de crème is aangezien voor tandpasta. Ook zijn er gevallen bekend van ernstige gevolgen bij huisdieren die een tube doorgebeten hadden.

Uit het eersteuitgifteonderzoek van AMP kwam naar voren dat een aantal aspecten goed ging. Zo werd er goede uitleg gegeven over o.a. behandelduur en bijwerkingen waardoor de gebruiker weet wat hem te wachten staat. Er waren echter ook leermomenten, vooral voor wat betreft het veilig omgaan met de crème. De leeftijd van de gebruiker gaf geen aanleiding tot het bespreken van maatregelen om zwangerschap te voorkomen, maar er werd door geen enkele apotheek aandacht besteed aan het feit dat deze waarschuwingen óók gelden voor bijvoorbeeld huisgenoten, thuiszorgmedewerkers of mantelzorgers die helpen bij het aanbrengen van de crème. Het is belangrijk om bij het uitgiftegesprek ook dit met de patiënt te bespreken.

Meer over dit onderzoek leest u in het Pharmaceutisch Weekblad nr 38 van 22 september 2023:

Ook in vakblad voor apothekersassistenten UA wordt aandacht besteed aan deze casus. (UA 05 2023)